អុីនធឺណិតត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយក្នុងយុគសម័យឌីជីថលនេះ។ តាម ស្ថិតិដែលចេញផ្សាយដោយ Geek Cambodia ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ បានបង្ហាញថា ក្នុងចំណោមប្រជាជនសរុប១៦.៤៨លាននាក់ ចំនួនអ្នកប្រើហ្វេសប៊ុកមានរហូតដល់ជិត៩លានគណនី (៨,៨០០,០០០) ស្មើនឹង ៥៣.៣៩%។ ក្រៅពីហ្វេសប៊ុក មានបណ្តាញសង្គមផ្សេងៗទៀតដូចជា Instagram YouTube TikTok និងការប្រើអុីនធឺណិតជាទូទៅក៏មានការកើនឡើងដែរ។ ខាងក្រោមនេះជាគន្លឹះណែនាំខ្លះៗដែលអាចជួយអ្នកឱ្យមានសុវត្ថិភាពនៅលើអុីនធឺណិត៖
១- ប្រើពាក្យសម្ងាត់រឹងមាំ (Strong Password)
អ្នកត្រូវប្រាកដថា អ្នកបានបង្កើតពាក្យសម្ងាត់ដែលរឹងមាំ និងខុសៗគ្នា (strong and unique password) សម្រាប់គណនីនិមួយៗរបស់អ្នក។ វាពិតជាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការប្រើពាក្យសម្ងាត់ដូចគ្នានៅលើគណនីច្រើន។ ឧទាហរណ៍ អ្នកប្រើពាក្យសម្ងាត់តែមួយលើគណនីហ្វេសប៊ុក និងអុីមែល ប្រសិនបើពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នកលើគណនីណាមួយត្រូវបានគេលួច ពាក្យសម្ងាត់នោះអាចត្រូវបានប្រើដើម្បីចូលទៅកាន់គណនីរបស់អ្នកផ្សេងទៀត។
២- ប្រើមុខងារសុវត្ថិភាព២ជាន់ (2 Factor Authentication – 2FA)
ទោះបីជាពាក្យសម្ងាត់គណនីរបស់អ្នកត្រូវគេដឹង ឬត្រូវបានបំបែកដោយចោរនៅលើអីុនធឺណិត (hacker) ក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅមិនទាន់អាចចូលទៅប្រើគណនីរបស់អ្នកបានដែរ ប្រសិនបើអ្នកបានប្រើមុខងារពីរជាន់នេះ។ មុខងារនេះ តម្រូវឱ្យអ្នកដែលចូលប្រើគណនីរបស់អ្នក វាយបញ្ចូលលេខកូដម្តងទៀតដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ ដែលលេខកូដនោះនឹងផ្ញើទៅកាន់ទូរស័ព្ទដៃរបស់អ្នក ដើម្បីបញ្ជាក់ថា អ្នកចូលប្រើនោះជាម្ចាស់គណនីពិតប្រាកដឬអត់។ គេហទំព័រ twofactorauth.org ជាគេហទំព័រដែលអាចឱ្យអ្នកពិនិត្យមើលថាតើសេវាកម្ម ឬគេហទំព័រណាខ្លះមានមុខងារសុវត្ថិភាពពីរជាន់ ឬ 2 Factor Authentication នេះ។
៣- ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព (Update)
ប្រសិនបើកម្មវិធីរុករក (Browser) ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ (Operating System) និងកម្មវិធីផ្សេងៗ (Software / App) ហួសសម័យ ឬមិនបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពទេ នោះក្រុមចោរនៅលើអីុនធឺណិតអាចធ្វើការវាយប្រហារតាមរយៈកម្មវិធីទាំងនោះបាន។ ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនឹងធ្វើឱ្យឧបករណ៍របស់អ្នកដំណើរការបានល្អប្រសើរ និងមានសុវត្ថិភាពជាងមុន ដោយវានឹងធ្វើការជួសជុលចំណុចខ្សោយរបស់កម្មវិធី និងបន្ថែមមុខងារសុវត្ថិភាពថ្មីៗនៅលើកម្មវិធីទាំងនោះ។ សូមធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ និងគ្រប់កម្មវិធីដែលមាននៅក្នុងកុំព្យូទ័រ និងទូរស័ព្ទអ្នក។ វីឌីអូពីរបៀបក្នុងការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៅលើទូរស័ព្ទ Android។ ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព (update) អាចជួយការពារ ការវាយប្រហារនៅលើអីុនធឺណិតបានមួយកម្រិតធំដែរ។
៤- ប្រុងប្រយ័ត្នមុននឹងចុចលើតណភ្ជាប់ ឬឯកសារភ្ជាប់ដែលគួរឱ្យសង្ស័យ
ក្រុមចោរនៅលើអីុនធឺណិត (Hacker) អាចផ្ញើសារមកអ្នកតាមរយៈអុីមែល ហ្វេសប៊ុក ជាដើម។ ពួកគេអាចបន្លំខ្លួនជាតំណាងក្រុមហ៊ុន ស្ថាប័ន ជាមិត្តភក្តិ ក្រុមគ្រួសារ ហើយធ្វើការណែនាំ ឬលួងលោមអ្នកឱ្យចុចលើតំណភ្ជាប់ (Link) ឯកសារភ្ជាប់ (Attached file) ឱ្យទាញយកកម្មវិធី ឬចូលទៅកាន់គេហទំព័រណាមួយ ក្នុងគោលបំណងវាយប្រហារអ្នក។ អ្នកអាចនឹងបាត់បង់គណនី ឬឆ្លងមេរោគចូលទៅក្នុងឧបករណ៍ ប្រសិនបើអ្នកចុចលើតំណភ្ជាប់ទាំងនោះ។ សូមកុំចុចបើកតំណភ្ជាប់ ឬឯកសារភ្ជាប់ភ្លាមៗបើមានការសង្ស័យ។ សម្រាប់តំណភ្ជាប់ អ្នកអាចចុចម៉ៅខាងស្តាំ (Right Click) បន្ទាប់មកថតចម្លង (Copy Link Location) ហើយយកវាទៅស្កេននៅក្នុងគេហទំព័រ https://www.virustotal.com/។ អ្នកក៏អាចធ្វើការស្កេនឯកសារផ្សេងៗបើអ្នកសង្ស័យថាមានមេរោគ ដោយប្រើគេហទំព័រនេះផងដែរ។
៥- ប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការភ្ជាប់អីុនធឺណិតនៅទីសាធារណៈ (Public Wi-Fi)
អីុនធឺណិតនៅទីសាធារណៈដូចជានៅផ្ទះសំណាក់ សណ្ឋាគារ ហាងកាហ្វេ ព្រលានយន្តហោះ ឬទីកន្លែងសារណៈផ្សេងៗ ជាទូទៅមិនមានសុវត្ថិភាពនោះទេ។ ជនខិលខូចអាចបង្កើតឈ្មោះ Wi-Fi ឱ្យស្រដៀងនឹង Wi-Fi ដែលនៅកន្លែងសាធារណៈនោះ។ អ្នកអាចភ្ជាប់ទៅកាន់បណ្តាញរបស់គេ ដោយមិនមានការចាប់អារម្មណ៍។ នៅពេលដែលអ្នកភ្ជាប់ទៅកាន់បណ្តាញរបស់ពួកគេ គេអាចនឹងប្រើវិធីផ្សេងៗដើម្បីវាយប្រហារអ្នក ឧទាហរណ៍ដូចជា ផ្ញើតំណភ្ជាប់ឱ្យអ្នកធ្វើការផ្លាស់ប្តូរពាក្យសម្ងាត់លើគណនីណាមួយ ដើម្បីលួចពាក្យសម្ងាត់អ្នក ជ្រៀតចូលដាក់មេរោគក្នុងឧបករណ៍អ្នក បញ្ជាកុំព្យូទ័រអ្នកពីចំងាយ និងធ្វើការតាមដានសកម្មភាពនៃការប្រើអុីនធឺណិតរបស់អ្នកជាដើម។ អ្នកគួរតែប្រើកញ្ចប់ទិន្នន័យអុីនធឺណិតក្នុងទូរស័ព្ទ (Mobile Data) ឬប្រសិនបើចៀសមិនរួចត្រូវតែប្រើអីុនធឺណិតនោះ អ្នកគួរប្រើវីភីអិន (VPN) មានដូចជាកម្មវិធី Psiphon ជាដើម។
៦- លុបកម្មវិធីដែលមិនប្រើ ឬមិនចាំបាច់ចោល
នៅពេលដែលកម្មវិធីជាច្រើនត្រូវបានដំឡើងនៅក្នុងឧបករណ៍របស់អ្នក នោះវាក៏អាចធ្វើឱ្យអ្នកមានហានិភ័យកាន់តែច្រើនដែរ។ អ្នកគួរតែដំឡើងតែកម្មវិធីណាដែលចាំបាច់ប្រើ លុបកម្មវិធីដែលមិនប្រើ ឬមិនចាំបាច់ចោល និងដំឡើងតែកម្មវិធីដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់។ សម្រាប់ទូរស័ព្ទអែនដ្រយ (Android) ប្រភពដែលមានសុវត្ថិភាពគឺ Google Play Store ចំណែកឯទូរស័ព្ទ iPhone គឺ App Store។
សម្រាប់អ្នកដែលចង់តាមដានព័ត៌មាននៅក្នុងស្មាតហ្វូន អាចធ្វើការទាញយក App នៅក្នុង AppStore & PlayStore ។
ចូលរួមទៅក្នុងបន្ទប់ផ្តល់ព័ត៌មាន Telegram channel សម្រាប់ទទួលបានព័ត៌មានចុងក្រោយស្តីពីសន្តិសុខអុិនធឺណិតទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស៖ https://t.me/infosecisac។ ចង់ផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម សូមទំនាក់ទំនង info@secudemy.com
Subscribe to our Telegram channel for the latest updates on the Cybersecurity Breaking News in both locally and internationally: https://t.me/infosecisac.
For advertising: info@secudemy.com or Phone: +855 69 690 280
>> ព័ត៌មានខាងលើនេះត្រូវបានដកស្រង់ចេញពីក្នុងវេបសាយ DigitalHub101